1938 Wypędzeni / Przygarnięci
Wystawa w ramach projektu: WBREW UPRZEDZENIOM – społeczeństwo otwarte w 85. rocznicę deportacji „POLENAKTION”
Pierwsze masowe wypędzenie w nazistowskich Niemczech
W zimny i deszczowy weekend 28 i 29 października 1938 r. do przekroczenia granicy z Polską zmuszonych zostało łącznie około 17 000 Żydów z całej Rzeszy Niemieckiej. Zostali wypędzeni z Niemiec, ponieważ byli obywatelami polskimi, choć wielu mieszkało tam od dziesięcioleci, a niektórzy nawet się tam urodzili. Do granicznego Zbąszynia wpędzono wtedy ponad 8 000 osób.
W samym Berlinie policja aresztowała w mieszkaniach lub na ulicy ponad 1500 Żydów. Siłą doprowadzonych do miejsc zbiórki, jeszcze tego samego dnia, przetransportowano pociągiem do granicy. Pod strażą, brutalnie zostali zmuszeni do marszu z niemieckiego Neu-Bentschen (Zbąszynka) w pobliże dworca kolejowego w Zbąszyniu.
Prawie zapomniany moment w historii
Polscy Żydzi mieszkający w Rzeszy Niemieckiej byli jednymi z pierwszych ofiar nowej fazy zradykalizowanych prześladowań pod rządami nazistów. Jako imigranci byli w szczególnej sytuacji. Polski historyk Jerzy Tomaszewski nazywa masowe wypędzenie Polaków w październiku 1938 r. „preludium zagłady”. Ten rozdział historii pozostaje w dużej mierze nieznany i przyćmiony pamięcią o pogromach Nocy kryształowej. Zabójstwo Herschela Grynszpana na niemieckim dyplomacie w Paryżu posłużyło nazistom jako pretekst do planowanych pogromów. Rodzina Grynszpana była wśród polskich Żydów deportowanych tej jesieni z Hanoweru
do Zbąszynia.
Wystawa
Wystawa w swej pierwotnej postaci została przygotowana przez Aktives Museum i Freie Universität Berlin. Skupiła się na polskich Żydach mieszkających w Berlinie. Zaprezentowano tło historyczne, oraz losy sześciu berlińskich rodzin, które doświadczyły wypędzenia. Na wystawie w Zbąszyniu dodatkowo prezentujemy specyfikę życia wypędzonych w naszym mieście, pokazujemy kontekst lokalny i relacje wypędzonych z mieszkańcami. Wystawa prezentowana jest na Starym Dworcu – miejscu które jest niemym świadkiem tych wydarzeń.
Wernisaż
